Ülkemizde ve tüm dünyada etkisini gösteren ve global bir kriz haline gelen COVİD-19 (korona virüsü) salgınıyla birlikte her alanda birçok hukuki soru ve sorunla karşı karşıya kalmaktayız.
Bunlardan biri de şüphesiz kısa çalışma ödeneği. İŞKUR 23.03.2020’de virüs nedeniyle kapanan veya faaliyetini azaltmak zorunda kalan işyerleri için kısa çalışma başvurularını almaya karar verdi. Genel bilgiler ve önemli detaylarla birlikte konuya ilişkin açıklamalara aşağıda yer verilmiştir.
Kısa çalışma ödeneği; zorlayıcı sebepler ile işyerinde faaliyetin geçici süre ile tamamen yada kısmen durdurulması halinde, gerekli koşulları sağlayan sigortalılara ücretlerinin bir kısmının İŞKUR tarafından ödenmesini sağlayan bir uygulamadır.
Kısa çalışma ödeneği uygulamasında işyerinin faaliyetinin en az 4 hafta süre ile; en az üçte biri oranında azaltılması veya faaliyetin tamamen durması gerekmektedir. Yani kısa çalışma ödeneğinde faydalanılması için işyerinin faaliyetinin tamamen durdurulması aranmamaka; en az üçte birinin azaltılması yeterli görülmektedir.
1. Kısa Çalışma Ödeneğinden Faydalanmak İçin Nasıl Başvuru Yapılır?
Kısa çalışma ödeneğinde başvurular işçiler adına ancak işveren tarafından işverenin bağlı bulunduğu İŞKUR’a elektronik ortam üzerinden e-posta yoluyla yapılabilmektedir. İşyerinin birden fazla şubesinin olması durumunda başvurular her şubenin bağlı bulunduğu kuruma yapılmalıdır.
İşveren Kısa Çalışma Talep Formu (ıslak imzalı) ve Kısa Çalışma Uygulanacak İşçi Listesini düzenleyerek kısa çalışma başvurusunda bulunulabilir. (Form İŞKUR’un resmi web sitesinden temin edilebilmektedir.)
Ayrıca İçişleri Bakanlığı’nın 16/03/2020 genelgesi kapsamında kapatılan işyerlerinin kuruma yapacakları başvuruda ilgili genelgeyi talep formunun ekinde sunmaları yeterli olup, işyerinde faaliyetin durduğuna veya azaldığına ilişkin herhangi bir ek evrak sunmalarına gerek yoktur.
İşveren tarafından sunulan evrakların mevzuata uygun olup olmadığı kurum bünyesindeki müfettişlerce sunulmuş olan evraklar üzerinden incelenerek karar verilmektedir. Başvuruda bulunan işyerinde ayrıca fiziki bir denetim yapılmamaktadır. Ancak kurumun başvuru esnasında denetim yapmaması, sonrasında da yapmayacağı olarak değerlendirilmemelidir. Kurum denetim amacaıyla işçilerin kısa çalışma dönemine ilişkin kayıtları işverenden isteyebilir. Bu durumda söz konusu kayıtların işverence kuruma ibrazı zorunludur.
17.04.2020 tarihinde resmi gazetede yayınlanarak yürülüğü giren Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle
Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Geçici Madde 25: Yeni koronavirüs (Covid-19) sebebiyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilir. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.” düzenlemesi getirilmiştir. Bu düzenleme ile başvurular daha kısa sürede sonuçlanacaktır.
2. İşçilerin Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanabilmesinin Şartları
Kısa çalışmaya tabi tutulan işçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte; başvuru tarihinden itibaren 60 gün öncesine kadar hizmet süresinin bulunması ve son 3 yıl içerisinde 450 gün priminin ödenmiş olması gerekmektedir. Bu noktada belirtmek gerekir ki 60 günlük hizmet akdine tabi olma süresinde eksik prim gününün yatırılmış olması başvuruya engel değildir.
3. Kısa Çalışma Kapsamında Ödenecek Ücret
Kurum tarafından hesaplanan kısa çalışma ödeneği , işçinin son 12 aylık brüt ücretinin %60’ı hesaplanarak ve her ayın 5’ini geçmemek üzere PTT aracılığıyla doğrudan işçiye ödenir. Başka bir deyişle işçilere normal şartlarda aldıkları maaşın %75’i kurum tarafından ödenecektir. Ödenecek miktar asgari ücretin %150’sini geçemez. Böylece kısa çalışma ödeneğinden yararlanan bir işçiye ödenecek en düşük ücret 1.752,40 TL olurken en yüksek ücret ise 4.380,99 TL olacaktır.
Kısa çalışma ödeneğinden faydalanılan dönem boyunca, kurum tarafından işçinin genel sağlık sigortası yapılmaktadır. Ancak önemle belirtmek gerekir ki bu dönem boyunca, emekliliğe esas alınan prim günü ücreti kurum tarafından yatırılmamaktadır.
Bu noktada en çok merak edilen konulardan biri de, işveren tarafından kurumca ödenen miktarın işçilerin normal şartlarda aldıkları ücrete tamamlanıp tamamlanmayacağı durumudur. Kanunda geriye kalan miktarın işveren tarafından ödeneceğine ilişkin bir düzenleme yoktur. Dolayısıyla işverenin bu şekilde bir ücret tamamlama zorunluluğu söz konusu değildir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 40. Maddesi gereği; işyerinde faaliyetin durdurulduğu ilk 7 günde, işveren tarafından işçinin haftalık ücretinin yarısı ödenecek, ancak SGK’ya bu sürenin bildirimi tam olarak yapılacak ve 7 günlük prim günü ücreti tam olarak yatırılacaktır. Bu süreden 1 hafta geçtikten sonra kısa çalışma ödeneği başlamaktadır.
Kısa çalışmaya ilişkin günlerin kodunun işveren tarafından SGK’ya kod 18 olarak bildirilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde işçilere kısa çalıma ödeneği ödenmeyecektir.
Kısa çalıma dönemi devam ederken işverenin normal faaliyete başlamaya karar vermesi durumunda; işveren normal faaliyete başlanacak tarihten 6 gün öncesinde bu durumu İŞKUR’a ve işçilere yazılı olarak bildirmek zorundadır. Geç bildirimler sonucunda kurum tarafından yapılan yersiz ödemeler yasal faizi ile işverenden tahsil edileceğinden işverenlerin bildirimler hususunda hassas davranmaları gerekmektedir.
4. Kısa Çalışma Ödeneğinden Faydalanamayacak Kişiler
Yukarıda belirttiğimiz hizmet süresi ve prim günü şartlarını sağlamayan işçiler ile emekli çalışanlar kısa çalışma ödeneğinden faydalanamaz. Bununla birlikte daha önce işsizlik maaşı almış ya da kısa çalışma ödeneğinden faydalanmış olanlar eğer haklarının tamamını kullanmışlarsa; bu dönemde kısa çalışma ödeneğinden faydalanamazlar. Haklarının tamamını kullanmayan işçilerde ise durumu bir örnekle açıklamak gerekirse; 1080 prim günü üzerinde prim günü bulunan bir işçi 10 aylık işsizlik maaşı hakkının 8 ayını daha önce kullanmışsa, kısa çalışma ödeneğinden iki aya kadar faydalanacaktır.
17.04.2020 tarihinde resmi gazetede yayınlanarak yürülüğü giren Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle
Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile kısa çalışmadan faydalanamayan ve ücretsiz izne gönderilen işçilere İşsizlik Sigortası Fonu’ndan günlük 39.24 TL (Aylık 1.177 TL) ücret desteği verilecek.
Son olarak güncel düzenlemede işçilerin 3 aya kadar kısa çalışma ödeneğinden faydalanması öngörülmüş olsa da bu sürenin Cumbaşkanlığı Kararnamesi ile 6 aya kadar uzatılabilmesi mümkündür.
Av. Emine KESKİN
Yazımız genel bilgilendirme amaçlı olup, konuyla ilgili detaylı bilgi ve sorularınız için iş hukuku alanında uzman bir avukata danışmanızı tavsiye ederiz.
Şimşir Hukuk ve Danışmanlık, Balıkesir Avukat, Balıkesir Hukuk Bürosu, Balıkesir Hukuki Danışmanlık, Balıkesir İş Avukatı, Kısa Çalışma, Kısa Çalışma Ödeneği, Ücretsiz İzin, İşsizlik Fonu, Covid-19, Zorlayıcı Neden
Bir Yorum Yazın